top of page

Zdrowe dziecko,

zdrowa mama

Ciąża jest okresem, w którym zdrowy styl życia i odpowiednia dieta sÄ…

szczególnie ważne dla zdrowia matki i rosnÄ…cego w niej dziecka. Niniejsze

opracowanie zawiera wiele ważnych informacji dietetycznych i praktycznych

porad. Przeczytasz w nim o wielu skÅ‚adnikach odżywczych, które sÄ… ważne

dla rozwoju płodu, zdrowia noworodka i mamy. Odpowiednie odżywianie

i suplementacja korzystnie wpÅ‚ywajÄ… nie tylko na zdrowy rozwój pÅ‚odu,

ale także zapobiegajÄ… różnym nieprzyjemnym objawom towarzyszÄ…cym

ciąży, wpływają jej na spokojny i przyjemny przebieg.

 

Przygotowanie do ciąży

 

Ciąża jest szczególnym stanem, w którym zarówno mama jak i nowopowstajÄ…ce życie potrzebuje dużo różnych skÅ‚adników odżywczych. Warto dobrze przygotować organizm tak, aby zarówno mama jak i dziecko miaÅ‚y wszystko, czego potrzebujÄ….

 

Już na kilka tygodni przed planowanym zajÅ›ciem w ciążę należy wzbogacić dietÄ™ w skÅ‚adniki ważne dla tego szczególnego okresu. Potem szybkie nadrobienie braków może nie być już takie proste.

 

Wiele kobiet, po odkryciu, że sÄ… w ciąży zaczynajÄ… nagle zmieniać dietÄ™ i uzupeÅ‚niać różne skÅ‚adniki bez odpowiedniej wiedzy. Na szczęście jest teraz dobry dostÄ™p do informacji oraz wiele wartoÅ›ciowych i naturalnych suplementów diety, które przychodzÄ… tu z pomocÄ…. PamiÄ™tać należy jednak, że produkty takie powinny być kompleksowe (skÅ‚adać siÄ™ z kilku wzajemnie uzupeÅ‚niajÄ…cych siÄ™ skÅ‚adników). Niektóre skÅ‚adniki, takie jak żelazo i jod, powinny być uzupeÅ‚niane pod kontrolÄ… lekarza.

 

Dzienne zapotrzebowanie na energiÄ™ wzrasta u kobiet w ciąży tylko o okoÅ‚o 10% (255 kcal). Jednakże zupeÅ‚nie inaczej wyglÄ…da zapotrzebowanie na poszczególne witaminy i mineraÅ‚y, na przykÅ‚ad: witamina B6 wiÄ™cej o 58%, witamina A o 38%, żelazo o 100% wiÄ™cej, cynk o 43%. Dlatego też powstaje maÅ‚y problem: jak zwiÄ™kszyć podaż energii tylko o 10% a podaż różnych skÅ‚adników odżywczych o 40 czy 100%, a jednoczeÅ›nie zachować zdrowÄ…, zróżnicowanÄ… dietÄ™ z dużą iloÅ›ciÄ… warzyw, owoców i produktów peÅ‚noziarnistych.

 

Dla prawidÅ‚owego rozwoju pÅ‚odu, szczególnie dla zdrowia cewy nerwowej, czyli zalążka oÅ›rodkowego ukÅ‚adu nerwowego, bardzo ważne jest dostarczanie już na miesiÄ…c przed zajÅ›ciem w ciąże odpowiednich iloÅ›ci witaminy B6, B12, B9 (kwas foliowy) i B4 (cholina).

 

Dzienne zapotrzebowanie na energiÄ™ wzrasta u kobiet w ciąży tylko o okoÅ‚o 10% (255 kcal). Lecz zapotrzebowanie na poszczególne witaminy i mineraÅ‚y wzrasta znacznie, na przykÅ‚ad:

- witamina B6 więcej o 58%,

- witamina A o 38%,

- żelazo o 100% więcej,

- cynk o 43%.

Jak zatem jeść, aby tak zwiÄ™kszyć w diecie ilość  skÅ‚adników odżywczych a nie zwiÄ™kszyć zbytnio iloÅ›ci kalorii?

Witaminy z grupy B, szczególnie kwas foliowy.

 

Kwas foliowy, cholina, witaminy B6 i B12 oraz inne witaminy z grupy B biorÄ… udziaÅ‚ w rozwoju tkanki nerwowej, szczególnie tworzeniu osÅ‚onek mielinowych nerwów. MajÄ… także znaczenie w metabolizowaniu (neutralizowaniu dziaÅ‚ania) homocysteiny*. Witaminy te sÅ‚użą także do różnych reakcji enzymatycznych, które odgrywajÄ… kluczowÄ… rolÄ™ w tworzeniu tkanek, przez co sÄ… one niezmiernie ważne dla prawidÅ‚owego rozwoju pÅ‚odu.

 

Niedobór kwasu foliowego oraz witaminy B12 w czasie ciąży może zwiÄ™kszać ryzyko otyÅ‚oÅ›ci i cukrzycy typu 2 w wieku dorosÅ‚ym. Natomiast brak tych skÅ‚adników może spowodować nieaktywność pewnych genów, co u takich dzieci może w przyszÅ‚oÅ›ci skutkować wiÄ™kszÄ… podatnoÅ›ciÄ… na raka jelita grubego i piersi.

 

Braki witamin z grupy B, szczególnie B12, mogÄ… wystÄ…pić szczególnie u matek weganek, wegetarianek lub odżywiajÄ…cych siÄ™ monotonnie. MogÄ… one prowadzić do wysokiego poziomu homocysteiny u matki, ponieważ witaminy te sÄ… niezbÄ™dne do jej rozkÅ‚adu. Wysoki poziom homocysteiny we krwi zwiÄ™ksza ryzyko: poronienia, porodu przedwczesnego, maÅ‚ej wagi urodzeniowej dziecka. Niska masa urodzeniowa może prowadzić do osÅ‚abienia zdolnoÅ›ci poznawczej dziecka lub chorób sercowo-naczyniowych w późniejszym wieku.

 

OsiÄ…gniÄ™cie zalecanych norm spożycia dziennego jest szczególnie trudne w przypadku kwasu foliowego, nawet przy zdrowej diecie. Niedobór kwasu foliowego może powodować upoÅ›ledzenie pÅ‚odnoÅ›ci zarówno u mężczyzn jak i kobiet, a także być przyczynÄ… niemożnoÅ›ci zajÅ›cia w ciążę. W czasie ciąży spożycie dzienne kwasu foliowego powinno wynosić 600 mcg. W Niemczech zaleca siÄ™ przyjmowanie min. 400 mcg kwasu foliowego dziennie od min. czterech tygodni przed poczÄ™ciem aż do dwunastego tygodnia ciąży. Kobiety, które we wczeÅ›niejszej ciąży miaÅ‚y dziecko z wadÄ… rozwoju cewy nerwowej, powinny przyjmować przez ten sam okres nawet 4 mg kwasu foliowego dziennie. Kwas foliowy jest wrażliwy na ciepÅ‚o, Å›wiatÅ‚o i tlen. Produkty zawierajÄ…ce ten kwas należy przechowywać krótko i spożywać najlepiej na surowo lub po delikatnym gotowaniu.

Pokarmy bogate w kwas foliowy to np.: zielone warzywa (kapusta, sałaty, roszponka, rukola, szpinak, itp.), rośliny strączkowe (soczewica, ciecierzyca, itp.), owoce (pomarańcze, czerwone owoce).

 

 

Homocysteina – zwiÄ…zek z grupy aminokwasów, jest aktualnie uważana za czynnik ryzyka rozwoju m.in.: zmian miażdżycowych, zawaÅ‚u mięśnia sercowego, udaru mózgu, zmian zakrzepowych.

 

Cholina – równie ważna, jak kwas foliowy?

 

Cholina (witamina B4) – czÄ™sto nie zwraca siÄ™ na niÄ… uwagi, ale jest szczególnie ważna w czasie ciąży i odgrywa kluczowÄ… rolÄ™ w rozwoju dziecka. Profesor Caudill badaÅ‚ wpÅ‚yw dziaÅ‚ania choliny na rozwój dziecka w Å‚onie matki. UstaliÅ‚ trzy jej funkcje:

 

- jako budulec dla błon (fosfatydylocholina),

- neuroprzekaźnik w mózgu (acetylocholina),

- jako modulator wrażliwości na stres u noworodka.

 

Wady cewy nerwowej sÄ… jednÄ… z najczÄ™stszych wad wrodzonych u noworodków. W zwiÄ…zku z tym zaleca siÄ™ przed ciążą spożycie kwasu foliowego. Jednakże choliny i betainy (metabolit choliny) wydajÄ… siÄ™ mieć bardziej znaczÄ…ce funkcje dodatkowe. W jednym z badaÅ„ przeprowadzonym na 180 000 kobiet w ciąży wykazano bowiem, że pomimo uzupeÅ‚niania kwasu foliowego na odpowiednio wysokim poziomie, tylko przez wysokie suplementowanie choliny zmniejszono ryzyko uszkodzeÅ„ cewy nerwowej pÅ‚odu aż o 86%! Ryzyko takie przy szczególnie niskim spożyciu choliny zwiÄ™ksza wzglÄ™dne 2,4 razy.

 

Profesor Caudill zaobserwowaÅ‚ w swoich badaniach, że zwiÄ™kszona dawka choliny podczas ciąży prowadzi do obniżenia poziomu kortyzolu u noworodka. Ma to wpÅ‚yw na prawidÅ‚owy poziom stresu u pÅ‚odu i noworodka, gdyż reakcje stresowe organizmu sÄ… czÄ™sto zwiÄ…zane z poziomem kortyzolu (hormonu sterydowego). Caudill zauważyÅ‚ również, że cholina prawdopodobnie poprawia funkcjonowanie Å‚ożyska i stabilność genomu.

 

Inni badacze zaobserwowali zmniejszenie lÄ™ku (zarówno w wieku niemowlÄ™cym jak i późniejszym), zdolność lepszego uczenia siÄ™, lepszÄ… wydajność pamiÄ™ci oraz mniejsze ryzyko chorób zwiÄ…zanych ze stresem, takich jak wysokie ciÅ›nienie krwi. Stężenia choliny w krwi u dzieci przed i po porodzie jest okoÅ‚o 6-7 razy wyższe niż u zdrowych dorosÅ‚ych osób. Chociaż w czasie ciąży organizm matki syntezuje cholinÄ™, ale czÄ™sto nie wystarcza to, zwÅ‚aszcza, jeżeli brak zapasów odpowiednich skÅ‚adników.

 

Cholina także dla mamy

 

Cholina jest ważna także dla organizmu matki – redukuje ona homocysteiny, jest ważna dla prawidÅ‚owego funkcjonowania wÄ…troby. Niedobory choliny mogÄ… powodować podwyższony poziom homocysteiny we krwi matki. To zwiÄ™ksza wskaźnik ryzyka powikÅ‚aÅ„ ciążowych, takich jak: stan przedrzucawkowy (zatrucie ciążowe), poród przedwczesny, obniżona waga noworodka.

 

Ponieważ mleko matki wykazuje dużą zawartoÅ›ci choliny, zapotrzebowanie na niÄ… jest podwyższone także w matek karmiÄ…cych. Zalecenie dotyczÄ…ce codziennej dawki choliny, uwzglÄ™dniajÄ…c zwiÄ™kszone zapotrzebowanie w czasie ciąży i karmienia piersiÄ…, wynosi 450 mg dziennie. Niestety tylko 10% populacji udaje siÄ™ osiÄ…gnąć poziom zalecanego spożycia choliny. Suplementacja jej jest wiÄ™c szczególnie przydatna przed i w czasie ciąży i podczas karmienia piersiÄ….

​

Produkty zawierajÄ…ce cholinÄ™ i be­tainÄ™ to np.: kieÅ‚ki pszenicy, brokuÅ‚y, soja, jaja i quinoa (komosa ryżowa). Bogatym źródÅ‚em choliny jest produkt Lactacholin.

Witamina D

 

Witamina D jest ważna dla ukÅ‚adu kostnego (przyswajanie wapnia) i systemu odpornoÅ›ciowego. NiewystarczajÄ…ce spożycie witaminy D może zwiÄ™kszać ryzyko komplikacji ciążowych jak: stan przedrzucawkowy, cukrzyca ciążowa i stany wymuszajÄ…ce cesarskie ciÄ™cie. Ponadto niedobór witaminy D w czasie ciąży wiąże siÄ™ ze zwiÄ™kszonym ryzykiem niskiej masy urodzeniowej i niedoboru wapnia u noworodka. Również zwiÄ™ksza ryzyko astmy i innych reakcji alergicznych oraz ryzyko wystÄ™powania cukrzycy typu 1 u dzieci.

 

Najważniejszym źródÅ‚em witaminy D sÄ… promienie sÅ‚oneczne, które wytwarzajÄ… jÄ… w skórze. Kobiety planujÄ…ce zajÅ›cie w ciąże, a także te w ciąży powinny korzystać z kÄ…pieli sÅ‚onecznych. Niestety w naszej szerokoÅ›ci geograficznej od października do lutego mamy niewystarczajÄ…cÄ… ilość sÅ‚oÅ„ca, niekiedy także lato jest pochmurne. Organizm nie jest w stanie sam syntezować witaminy D. W takich przypadkach witamina D powinna być uzupeÅ‚niana za pomocÄ… suplementów diety. Dotyczy to wszystkich, lecz kobiet przed i w czasie ciąży w szczególnoÅ›ci. Niedobór witaminy D może być okreÅ›lony przez lekarza na podstawie badania krwi.

 

ŹródÅ‚em witaminy D sÄ… promienie sÅ‚oneczne, które wytwarzajÄ… jÄ… w skó­rze. Niestety u nas od października do lutego mamy niewystarczajÄ…cÄ… ilość sÅ‚oÅ„ca. Jeżeli dodatkowo jest  pochmurne lato to witaminÄ™ D po­winna być uzupeÅ‚niana za pomocÄ… suplementów diety jak np. D3 Witamina sÅ‚oÅ„ca.

Kwasy tłuszczowe omega-3

 

Niemieckie Towarzystwo Å»ywienia (DGE) zaleca, aby kobiety w ciąży i karmiÄ…ce uzupeÅ‚niaÅ‚y swojÄ… codziennÄ… dietÄ™ 200 mg kwasu omega-3. Przypuszcza siÄ™, że kwas ten wspiera funkcje oraz rozwój mózgu i oczu. Jednak nie jest to poparte jednoznacznymi badaniami, dlatego część naukowców traktuje to zalecenie z dystansem.

 

CzÄ™sto zalecane sÄ… kapsuÅ‚ki z olejem z ryb lub spożywanie samych ryb. Niestety ryby z hodowli czÄ™sto zanieczyszczone sÄ… antybiotykami, a ryby morskie w wiÄ™kszoÅ›ci wypadków majÄ… podwyższony poziom metali ciężkich. Ponadto, nawet w tÅ‚ustych rybach, zawartość kwasów tÅ‚uszczowych omega-3 jest poniżej 1,2%. WÄ™dzenie czy smażenie ryb sprawia, że kwasy te ulegajÄ… degradacji.

 

Dlatego też rozsądną jest suplementacja diety olejami tłoczonymi na zimo (np. olej lniany) lub produktami z alg jak DHA-EPA. Przy takiej suplementacji zawsze należy zwiększać spożycie przeciwutleniaczy (antyoksydanty).

 

 

Kwasy tłuszczowe omega-3 w produktach roślinnych

 

W kwasy te bogate sÄ… niektóre roÅ›liny, nasiona i oleje roÅ›linne. Oleje takie stosujemy na zimo (podgrzewanie kwasów omega-3 powoduje ich degradacjÄ™), można nimi polewać surówki, potrawy w temperaturze umożliwiajÄ…cej ich spożycie. Do roÅ›lin takich należą m.in.: siemiÄ™ lniane (olej lniany zawiera ok. 56-71% nienasyconych kwasów tÅ‚uszczowych), nasiona chia (olej z nich to okoÅ‚o 64% tych kwasów), olej konopny (ma ich okoÅ‚o 17%), olej orzechowy (okoÅ‚o 13%), olej rzepakowy (okoÅ‚o 9%).

Kobiety w ciąży powinny zwiÄ™kszyć spożycie orzechów (np. wÅ‚oskie, laskowe, itp.) oraz nasion (siemiÄ™ lniane, nasiona chia, itp.), jak i olejów bogatych w omega-3-kwasy, aby zaspokoić zwiÄ™kszone zapotrzebowanie na nienasycone kwasy tÅ‚uszczowe.

 

ŹródÅ‚a kwasów omega-3:

 

- oleje roślinne (rzepakowy, lniany, sojowy, orzechowy) tłoczone na zimno i na zimno spożywane (niepodgrzewane przy smażeniu),

- ryby morskie (surowe ),

- żóÅ‚tko jaja (surowe),

- nasiona chia, soi,

- orzechy włoskie.

Jod i żelazo – tylko w razie potrzeby!

 

Zapotrzebowanie na jod w okresie ciąży wzrasta ze wzglÄ™du na zwiÄ™kszenie do 50% produkcji hormonów tarczycy. Niedobór jodu w okresie ciąży zwiÄ™ksza ryzyko poronienia i wad pÅ‚odu. Od 10-12 tygodnia ciąży jod swobodnie przenika przez Å‚ożysko i tarczyca pÅ‚odu jest w stanie wchÅ‚onąć go do produkcji hormonów.

 

Oprócz pozyskiwania jodu z powietrza, w ciąży ogólnie zaleca siÄ™ spożycie 100-150 mikrogramów jodku dziennie, tak aby Å‚Ä…cznie osiÄ…gnąć caÅ‚kowitÄ… ilość 230 mikrogramów. WystÄ™pujÄ… regionalne różnice w iloÅ›ci jodu w powietrzu (w zależnoÅ›ci od oddalenia od morza). Jego spożycie należy dopasować indywidualnie i nie jest zalecane przyjmowanie go w preparatach Å‚Ä…czonych. Poziom jodu w organizmie powinien być ustalany przez lekarza i to on powinien decydować o jego ewentualnym uzupeÅ‚nianiu.

 

Zasoby żelaza u noworodka

 

Å»elazo jest częściÄ… hemoglobiny (zwiÄ…zek odpowiedzialny za transportowanie tlenu przez krwinki czerwone). Jest ono ważne dla prawidÅ‚owej morfologii krwi i wytwarzania energii w organizmie. Niedobór żelaza prowadzi do stanów zmÄ™czenia i wyczerpania, może zwiÄ™kszać ryzyko przedwczesnego porodu i niskiej wagi urodzeniowej. Poziom żelaza u kobiety w ciąży jest bardzo ważny dla zasobów żelaza dziecka i nie tylko w okresie pÅ‚odowym ale także przez ok. póÅ‚ roku po porodzie. Mleko matki ma bardzo maÅ‚o żelaza by chronić przewód pokarmowy dziecka przed pro-oksydacyjnym wpÅ‚ywem żelaza. Dlatego do momentu kiedy dziecko zaczyna jeść pokarmy zawierajÄ…ce żelazo, musi ono korzystać wyÅ‚Ä…cznie ze zgromadzonych zapasów zebranych podczas życia pÅ‚odowego. NiewystarczajÄ…ce spożycie żelaza w okresie ciąży może spowodować, że zapasy żelaza u dziecka nie bÄ™dÄ… wystarczajÄ…ce, co zwiÄ™ksza ryzyko niedoboru żelaza u niemowlaka podczas okresu karmienia piersiÄ….

 

Około 75% kobiet w Niemczech w wieku 25-50 lat nie osiąga zalecanego spożycia żelaza dla kobiet w ciąży. Większość z nich spożywa w okresie ciąży suplementy z żelazem. Jednak wolne żelazo i proste związki żelaza (znajdują się w wielu suplementach) wchodzą w silne reakcje z błonami śluzowymi i działają prooksydacyjnie (utleniająco). Powinny one być przyjmowane jedynie w razie potrzeby. Przed rozpoczęciem suplementowania żelaza powinno się sprawdzić jego poziom, ponieważ jego nadmierne spożycie może być szkodliwe.

 

Żelazo z roślin?

 

KiedyÅ› zalecenia żywieniowe w celu zwiÄ™kszenia poziomu żelaza zalecaÅ‚y gÅ‚ównie spożywanie produktów zwierzÄ™cych. Uważano, że zawierajÄ… one lepsze postacie żelaza – żelazo hemu jako Fe2+, podczas gdy żelazo z roÅ›lin, Fe3+, uważano za gorsze. Dlatego zalecano: „Jedz wiÄ™cej miÄ™sa, wÄ™dlin, wÄ…tróbki i jajek”. DziÅ› takie zalecenia sÄ… już nieaktualne.

 

Ostatnie badania wykazujÄ…, że zapotrzebowanie na żelazo może być w zupeÅ‚noÅ›ci pokryte przez żywność roÅ›linnÄ…. WczeÅ›niej znane byÅ‚y tylko mechanizmy wchÅ‚aniania żelaza hemu, sole i chelaty żelaza. Obecnie wiemy już, że zarówno one jak i żelazo z zasobów (ferrytyny) mogÄ… być wchÅ‚aniane w drodze wczeÅ›niej nieodkrytego mechanizmu: endocytozy ferrytyny. Ferrytyna jest to kompleks biaÅ‚ek i sÅ‚uży do magazynowania żelaza u zwierzÄ…t i roÅ›lin. Å»elazo zwiÄ…zane w takim kompleksie biaÅ‚ka nie jest szkodliwe dla organizmu i nie jest reaktywne. Tylko jedna czÄ…steczka ludzkiej ferrytyna może wiÄ…zać do 4000 atomów żelaza! Ferrytyny żelaza to najbardziej naturalna i najmniej szkodliwa postać żelaza. Tylko taka forma wystÄ™puje w wiÄ™kszych iloÅ›ciach we krwi.

 

Należy unikać zapobiegawczego nadmiernego spożycie żelaza w preparatach. W czasie ciąży wskazane jest zapobieganie niedoborom żelaza przez zróżnicowanÄ… dietÄ™ bogatÄ… w pokarmy roÅ›linne zawierajÄ…ce ten skÅ‚adnik oraz witaminÄ… C. Wiele pokarmów roÅ›linnych zawiera tyle samo lub znacznie wiÄ™cej żelaza niż miÄ™so.

 

Na rynku sÄ… także soki wzbogacane żelazem lub produkt zioÅ‚owy Floridax firmy Salus. SÄ… one roÅ›linnÄ… alternatywÄ… dla zwiÄ™kszenia podaży żelaza. Tabletki z alg nie tylko zapewniajÄ… naturalne żelazo, ale również wysokiej jakoÅ›ci aminokwasy, dużą ilość chlorofilu, luteiny i innych karotenoidów oraz bioaktywne witaminy B12 i D.

 

 

Żelazo w pożywieniu:

- sezam 10mg/100g,

- szarłat 9mg/100g,

- mÄ…ka pszenna 5mg/100g

.

Inne bogate w żelazo produk­ty to: nasiona dyni, proso, soja, amarantus, kurki, nasiona sÅ‚onecznika, roÅ›liny strÄ…czkowe (fasola, groch), morele, pieczywo peÅ‚noziarniste, pÅ‚atki owsiane.

Minerały dla zdrowia dziecka

 

Podczas ciąży znacznie zwiÄ™ksza sie zapotrzebowanie na zwiÄ…zki mineralne. SÄ… one niezbÄ™dne do budowy tkanek pÅ‚odu, Å‚ożyska oraz dla samej matki. PrzykÅ‚adowo: niedobór lub braki pierwiastków takich jak wapÅ„, magnez lub żelazo prowadzi do mniejszej masy urodzeniowej dziecka.

 

Niedostateczne spożycie magnezu, potasu lub wapnia wspóÅ‚mierne jest z ryzykiem wystÄ…pienia stanu przedrzucawkowego (zatrucie ciążowe) i zwiÄ…zanego z ciążą nadciÅ›nienia.

 

Szczególne znaczenie ma tu potas: badana grupa majÄ…ca najwyższe jego spożycie (> 4,1g na dobÄ™) wykazuje o poÅ‚owÄ™ mniejsze ryzyko stanu przedrzucawkowego niż grupa o najniższym spożyciu potasu (<2,4 g na dobÄ™).

 

Również spożycie bÅ‚onnika ma pozytywny wpÅ‚yw na obniżanie ryzyka stanu przedrzucawkowego. Pokarmy bogate w bÅ‚onnik to gÅ‚ównie nieprzetworzone produkty roÅ›linne, które sÄ… również bogate w mineraÅ‚y. Wysokie spożycie bÅ‚onnika może także korzystnie wpÅ‚ynąć na obniżanie podniesionego poziomu tÅ‚uszczów we krwi, który czÄ™sto towarzyszy ciąży i sprzyja stanowi przedrzucawkowemu.

 

Przyjmowanie odpowiednich dawek wapnia podczas ciąży zaskutkowaÅ‚o zmniejszeniem ryzyka przedwczesnego porodu, nadciÅ›nienia uwarunkowanego ciążą i niskiej wagi urodzeniowej. Wprawdzie niedobór wapnia w diecie zachodniej jest dość rzadki, ale aby byÅ‚ on dobrze przyswojony potrzebna jest odpowiednia ilość witaminy D (dieta nasza jest uboga w witaminÄ™ D, a ilość sÅ‚oÅ„ca w naszej szerokoÅ›ci geograficznej jest niewystarczajÄ…ca by skóra wytwarzaÅ‚a jej wystarczajÄ…ce iloÅ›ci).

 

W przeciwieÅ„stwie do wapnia, niedobór magnezu jest jednak dość powszechny i podejrzewa siÄ™, że ma to szkodliwe dziaÅ‚anie na krew i pÅ‚odność. Ponadto niedobór magnezu jest czynnikiem ryzyka cukrzycy ciążowej i typu 2 (wrażliwość na insulinÄ™). Bogate w magnez sÄ… orzechy, nasiona i banany. Przy suplementach diety należy zwrócić uwagÄ™, czy magnez jest w nich w formie organicznej (jako cytrynian, orotan, asparaginian).

 

Duży wpÅ‚yw na skÅ‚ad mineralny owoców i warzyw ma uprawa „przemysÅ‚owa” i wyjaÅ‚owienie gleby. Wiele badaÅ„ wykazuje, że w czasie ostatnich 50-70 lat spadek zawartoÅ›ci poszczególnych mineraÅ‚ów w tych pokarmach wynosi od 5 do 40%. WpÅ‚ywa to negatywnie na równowagÄ™ zasadowÄ… i mineralnÄ… osób spożywajÄ…cych takÄ… żywność.

 

Jeżeli wiÄ™c nie masz owoców i warzyw z pewnego źródÅ‚a, stosuj suplementy diety z mineraÅ‚ami i witaminami, najlepiej naturalnego pochodzenia. Bardzo polecana jest kuracja cholinowa, poÅ‚Ä…czenie dwóch produktów Dr. Jacob’s: Lactacholin (kompleks choliny i witamin B) oraz bogatego w mineraÅ‚y i witaminÄ™ D proszku zasadowego pH balans.

Minerały dla zdrowia dziecka

 

Podczas ciąży znacznie zwiÄ™ksza sie zapotrzebowanie na zwiÄ…zki mineralne. SÄ… one niezbÄ™dne do budowy tkanek pÅ‚odu, Å‚ożyska oraz dla samej matki. PrzykÅ‚adowo: niedobór lub braki pierwiastków takich jak wapÅ„, magnez lub żelazo prowadzi do mniejszej masy urodzeniowej dziecka.

 

Niedostateczne spożycie magnezu, potasu lub wapnia wspóÅ‚mierne jest z ryzykiem wystÄ…pienia stanu przedrzucawkowego (zatrucie ciążowe) i zwiÄ…zanego z ciążą nadciÅ›nienia.

 

Szczególne znaczenie ma tu potas: badana grupa majÄ…ca najwyższe jego spożycie (> 4,1g na dobÄ™) wykazuje o poÅ‚owÄ™ mniejsze ryzyko stanu przedrzucawkowego niż grupa o najniższym spożyciu potasu (<2,4 g na dobÄ™).

 

Również spożycie bÅ‚onnika ma pozytywny wpÅ‚yw na obniżanie ryzyka stanu przedrzucawkowego. Pokarmy bogate w bÅ‚onnik to gÅ‚ównie nieprzetworzone produkty roÅ›linne, które sÄ… również bogate w mineraÅ‚y. Wysokie spożycie bÅ‚onnika może także korzystnie wpÅ‚ynąć na obniżanie podniesionego poziomu tÅ‚uszczów we krwi, który czÄ™sto towarzyszy ciąży i sprzyja stanowi przedrzucawkowemu.

 

Przyjmowanie odpowiednich dawek wapnia podczas ciąży zaskutkowaÅ‚o zmniejszeniem ryzyka przedwczesnego porodu, nadciÅ›nienia uwarunkowanego ciążą i niskiej wagi urodzeniowej. Wprawdzie niedobór wapnia w diecie zachodniej jest dość rzadki, ale aby byÅ‚ on dobrze przyswojony potrzebna jest odpowiednia ilość witaminy D (dieta nasza jest uboga w witaminÄ™ D, a ilość sÅ‚oÅ„ca w naszej szerokoÅ›ci geograficznej jest niewystarczajÄ…ca by skóra wytwarzaÅ‚a jej wystarczajÄ…ce iloÅ›ci).

 

W przeciwieÅ„stwie do wapnia, niedobór magnezu jest jednak dość powszechny i podejrzewa siÄ™, że ma to szkodliwe dziaÅ‚anie na krew i pÅ‚odność. Ponadto niedobór magnezu jest czynnikiem ryzyka cukrzycy ciążowej i typu 2 (wrażliwość na insulinÄ™). Bogate w magnez sÄ… orzechy, nasiona i banany. Przy suplementach diety należy zwrócić uwagÄ™, czy magnez jest w nich w formie organicznej (jako cytrynian, orotan, asparaginian).

 

Duży wpÅ‚yw na skÅ‚ad mineralny owoców i warzyw ma uprawa „przemysÅ‚owa” i wyjaÅ‚owienie gleby. Wiele badaÅ„ wykazuje, że w czasie ostatnich 50-70 lat spadek zawartoÅ›ci poszczególnych mineraÅ‚ów w tych pokarmach wynosi od 5 do 40%. WpÅ‚ywa to negatywnie na równowagÄ™ zasadowÄ… i mineralnÄ… osób spożywajÄ…cych takÄ… żywność.

 

Jeżeli wiÄ™c nie masz owoców i warzyw z pewnego źródÅ‚a, stosuj suplementy diety z mineraÅ‚ami i witaminami, najlepiej naturalnego pochodzenia. Bardzo polecana jest kuracja cholinowa, poÅ‚Ä…czenie dwóch produktów Dr. Jacob’s: Lactacholin (kompleks choliny i witamin B) oraz bogatego w mineraÅ‚y i witaminÄ™ D proszku zasadowego pH balans.

 

 

Metale ciężkie i dioksyny w mleku matki?

 

Dioksyny (substancje toksyczne) i metale ciężkie (rtęć, oÅ‚ów) wpÅ‚ywajÄ… teratogenne* i przenikajÄ… do ciaÅ‚a nienarodzonego dziecka. W jaki sposób można chronić siÄ™ przed tym? Przede wszystkim należy zwrócić uwagÄ™ przy wyborze żywnoÅ›ci by byÅ‚a sezonowa i ekologiczna.

 

Różnego rodzaju zanieczyszczenia kumulujÄ… siÄ™ przez caÅ‚e życie w tkance tÅ‚uszczowej. CzÄ™sto sÄ… one z niej uwalniane w czasie ciąży i laktacji. Oczyszczenie i detoksykacja, szczególnie przed ciążą (ale i podczas niej), jest okazjÄ… do pozbycia siÄ™ zmagazynowanych toksyn. Dotyczy to zwÅ‚aszcza kobiet, które majÄ… w zÄ™bach wypeÅ‚nienia amalgamatowe (zawierajÄ…ce rtęć). Przed ciążą należy profesjonalnie pozbyć siÄ™ wypeÅ‚nieÅ„ amalgamatowych oraz zastosować kuracjÄ™ oczyszczajÄ…cÄ… z metali ciężkich. Plomb amalgamatowych nie należy usuwać tuż przed lub w czasie ciąży, ponieważ podczas tego zabiegu nastÄ™puje wzmożone uwalnianie rtÄ™ci.

 

Jednym ze sposobów oczyszczenia z metali ciężkich jest przyjmowanie sÅ‚odkowodnych alg o nazwie chlorella. SÄ… one stosowanie powszechnie w medycynie naturalnej, a najnowsze badania wykazujÄ…, że chlorella daje pozytywne efekty także w usuwaniu dioksyn. Spożywanie chlorelli w czasie ciąży znacznie obniża przenoszenie dioksyn z organizmu matki na pÅ‚ód. Badania wykazaÅ‚y, że dziÄ™ki chlorelli zmniejszyÅ‚ siÄ™ poziom dioksyn we krwi pÄ™powinowej o 26%, a w mleku o 30% (równoważniki toksycznoÅ›ci = TEQ). Ponadto w mleku matek przyjmujÄ…cych chlorellÄ™ stwierdzono znacznie wyższe stężenie immunoglobuliny A (ważne przeciwciaÅ‚a). Immunoglobuliny te zmniejszajÄ… ryzyko zakażeÅ„ niemowlÄ…t karmionych piersiÄ…. Chlorella wydaje siÄ™ wiÄ™c oferować kompleksowe i pozytywne korzyÅ›ci dla kobiet w ciąży i matek karmiÄ…cych. Przy wyborze produktu z chlorellÄ… należy zwrócić uwagÄ™, by algi pochodziÅ‚y z czystych ekologicznie upraw (wiele produktów pochodzÄ…cych z Dalekiego Wschodu nie speÅ‚nia takich norm).

 

Otyłe mamy, otyłe dzieci?

 

OtyÅ‚ość ma negatywny wpÅ‚yw na pÅ‚odność, znacznie zwiÄ™ksza ryzyko powikÅ‚aÅ„ ciążowych i ma wpÅ‚yw na przyszÅ‚y metabolizm dziecka. CzÄ™stymi powikÅ‚aniami i skutkami ciąży otyÅ‚ych matek sÄ…: poronienia, cukrzyca ciążowa, wysokie ciÅ›nienie krwi, stan przedrzucawkowy i zespóÅ‚ nagÅ‚ej Å›mierci niemowlÄ…t.

 

Naukowcy podejrzewajÄ…, że nadmiar kwasów tÅ‚uszczowych i zwiÄ…zany z tym stres oksydacyjny prowadzi do utleniania tÅ‚uszczu (lipotoxicity). Może to mieć wpÅ‚yw na informacjÄ™ genetycznÄ… i zaburzenia funkcjonowania Å‚ożyska oraz przyczyniać siÄ™ do poronienia lub stanu przedrzucawkowego.

 

PoczÄ…tkowa masa ciaÅ‚a matki i jej przyrost w czasie ciąży majÄ… istotny wpÅ‚yw na przebieg ciąży i zdrowie dziecka. Kobiety przygotowujÄ…ce siÄ™ do zajÅ›cia w ciążę powinny w miarÄ™ możliwoÅ›ci dążyć do zachowania normalnej wagi (BMI 19-25) oraz zwrócić uwagÄ™ na zrównoważonÄ… dietÄ™. Najlepiej do tego celu nadaje dieta roÅ›linna, ponieważ zawiera dużą ilość substancji witalnych i jest niskokaloryczna (wiÄ™cej o tym sposobie odżywiania: Metoda Dr. Jacoba w dziale Czytelnia).

 

WczeÅ›niej za przyczynÄ™ chorób przewlekÅ‚ych, w tym cukrzycy typu 2 i otyÅ‚oÅ›ci, uważano predyspozycje wrodzone oraz styl życia w wieku dorosÅ‚ym. Ale dziÅ› jest oczywistym jest, że wiÄ™kszy wpÅ‚yw na to wywiera dieta matki (ewentualne nadmiary lub niedobory poszczególnych skÅ‚adników odżywczych) oraz późniejsza dieta dziecka. Zarówno za duża jak i za maÅ‚a masa urodzeniowa ciaÅ‚a prowadzi do zwiÄ™kszenia ryzyka wystÄ…pienia cukrzycy typu 2 w późniejszym wieku.

 

*DziaÅ‚anie teratogenne to dziaÅ‚anie toksyczne substancji na zarodek lub pÅ‚ód (Å›mierć zarodka, zaburzenia czynnoÅ›ciowe, opóźnienie rozwoju, przedwczesne urodzenie, deformacje pÅ‚odu).

 

Dieta roÅ›linna – najlepsze źródÅ‚o zasad

 

Dla wszystkich kobiet, które chcÄ… zajść w ciążę lub już w niej sÄ…, polecana jest dieta oparta gÅ‚ównie na zróżnicowanych, bogatych w mineraÅ‚y i substancje witalne pokarmach roÅ›linnych. Ten sposób odżywiania pozwala także pokrywać zwiÄ™kszone zapotrzebowanie na różne skÅ‚adniki odżywcze bez znacznego zwiÄ™kszania iloÅ›ci kalorii (w ciąży wystÄ™puje znaczny wzrost zapotrzebowania na mineraÅ‚y i substancje witalne a stosunkowo maÅ‚y wzrost zapotrzebowania na kalorie).

 

Dieta przeciÄ™tnej Europejki charakteryzuje siÄ™ nadmiernÄ… iloÅ›ciÄ… energii, biaÅ‚ka, tÅ‚uszczu oraz cukru (patrz tabela 2, str.11) oraz niedostatecznÄ… podażą wielu niezbÄ™dnych skÅ‚adników odżywczych, wÄ™glowodanów zÅ‚ożonych oraz bÅ‚onnika.

 

Optymalna, bogata w produkty roÅ›linne dieta powinna skÅ‚adać siÄ™ w okoÅ‚o 70% z warzyw, owoców, zióÅ‚ i kieÅ‚ków oraz w 30% z wÄ™glowodanów i bogatych w biaÅ‚ko zbóż, kasz, roÅ›lin strÄ…czkowych, chudych produktów mlecznych, itp. Dieta taka bardzo korzystnie wpÅ‚ywa na prawidÅ‚owÄ… regulacjÄ™ poziomu insuliny, redoksu (eliminacji wolnych rodników) i równowagi kwasowo-zasadowej, a także na kontrolÄ™ wagi.

 

Taki sposób odżywiania opisany jest w książce „Metoda Dr. Jacob’a”.

 

​

Autorka opracowania

Ute Paul, jest dietetykiem, która ukoÅ„czyÅ‚a uniwersytet Justusa Liebiga w Gießen (Niemcy). ZdobywaÅ‚a doÅ›wiadczenie także za granicÄ…. Od 2011 wspóÅ‚pracuje ona z Dr. Jacob’s Medical, jako gÅ‚ówny konsultant do spraw dietetyki.

​

​​

Literatura:

Adamo KB, Ferraro ZM, Brett KE (2012): Can we modify the intrauterine environment to halt the intergenerational cycle of obesity? Int J Environ Res Public Health.; 9(4):1263-307. Epub 2012 Apr 16.

Bui T, Christin-Maitre S (2011): Vitamin D and pregnancy. Ann Endocrinol (Paris);72 Suppl 1:S23-8.

Ciappio ED, Mason JB, Crott JW (2011): Maternal one-carbon nutrient intake and cancer risk in offspring. Nutr Rev.; 69(10):561-71.

Davis DR (2009). Declining Fruit and Vegetable Nutrient Composition: What Is the Evidence? Hortscience 44(1): 15-19.

Erkkola M, Kaila M, Nwaru BI, Kronberg-Kippilä C, Ahonen S, Nevalainen J, Veijola R, Pekkanen J, Ilonen J, Simell O, Knip M, Virtanen SM (2009): Maternal vitamin D intake during pregnancy is inversely associated with asthma and allergic rhinitis in 5-year-old children. Clin Exp Allergy.;39(6):875-82.

Food and Nutrition Board (FNB)(2005): Dietary Reference Intakes for Water, Potassium, Sodium, Chloride, and Sulfate. Panel on Dietary Refernce Intakes für Elektrolytes and Water. The National Academies Press. Washington DC. S. 239. http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=10925&page=239 (23.07.2012)

Frederick IO, Williams MA, Dashow E, Kestin M, Zhang C, Leisenring WM (2005): Dietary fiber, potassium, magnesium and calcium in relation to the risk of preeclampsia. J Reprod Med.; 50(5):332-44.

Hogeveen M, Blom HJ, den Heijer M (2012): Maternal homocysteine and small-for-gestational-age offspring: systematic review and meta-analysis. Am J Clin Nutr.; 95(1):130-6. Epub 2011 Dec 14.

Hovdenak N, Haram K (2012): Influence of mineral and vitamin supplements on pregnancy outcome. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2012 Jul 5.

Imdad A, Bhutta ZA (2012): Effects of calcium supplementation during pregnancy on maternal, fetal and birth outcomes. Paediatr Perinat Epidemiol. 2012 Jul;26 Suppl 1:138-52. doi: 10.1111/j.1365-3016.2012.01274.x.

Jarvie E, Hauguel-de-Mouzon S, Nelson SM, Sattar N, Catalano PM, Freeman DJ (2010): Lipotoxicity in obese pregnancy and its potential role in adverse pregnancy outcome and obesity in the offspring. Clin Sci (Lond).; 119(3):123-9.

Jensen H.; Batres-Marques; Carriquiry, A.; Schalinske, K. (2007): Choline in the diets of the U.S, Population: NHANES, 2003–2004; Presented at the National Nutrient Data Bank Conference.

Lönnerdal B (2007): The importance and bioavailability of phytoferritin-bound iron in cereals and legume foods. Int J Vitam Nutr Res. 2007 May;77(3):152-7.

Mayer AM (1997). "Historical changes in the mineral content of fruits and vegetables", British Food Journal 99(6): 207 – 211.

Micle O, Muresan M, Antal L, Bodog F, Bodog A (2012): The influence of homocysteine and oxidative stress on pregnancy outcome. J Med Life.; 5(1):68-73. Epub 2012 Mar 5. Miller J (2012): The Scientist: Prof. Caudill Researches the Effects of Choline on Fetal Development. The Cornell Daily Sun, 25 April. (http://cornellsun.com/node/51557) Nair AV, Hocher B, Verkaart S, van Zeeland F, Pfab T, Slowinski T, Chen YP, Schlingmann KP, Schaller A, Gallati S, Bindels RJ, Konrad M, Hoenderop JG (2012): Loss of insulin-induced activation of TRPM6 magnesium channels results in impaired glucose tolerance during pregnancy. Proc Natl Acad Sci U S A. 2012 Jun 25.

Nakano S, Noguchi T, Takekoshi H, Suzuki G, Nakano M (2005): Maternal-fetal distribution and transfer of dioxins in pregnant women in Japan, and attempts to reduce maternal transfer with Chlorella (Chlorella pyrenoidosa) supplements. Chemosphere.; 61(9):1244-55.

Nakano S, Takekoshi H, Nakano M (2007): Chlorella (Chlorella pyrenoidosa) supplementation decreases dioxin and increases immunoglobulin a concentrations in breast milk. J Med Food.; 10(1):134-42.

Qiu C, Coughlin KB, Frederick IO, Sorensen TK, Williams MA (2008): Dietary fiber intake in early pregnancy and risk of subsequent preeclampsia. Am J Hypertens.; 21(8):903-9.

Shaw G, Carmichael S, Yang W, Selvin S, Schaffer D (2004): Periconceptional dietary intake of choline and betaine and neural tube defects in offspring. Am J Epidemiol;160:102–109.

Shaw GM, Finnell RH, Blom HJ, Carmichael SL, Vollset SE, Yang W, Ueland PM (2009): Choline and risk of neural tube defects in a folate-fortified population. Epidemiology. ; 20(5):714-9.

Simmer K, Patole SK, Rao SC (2008): Long-chain polyunsaturated fatty acid supplementation in infants born at term. Cochrane Database Syst Rev. 2008 Jan 23;(1):CD000376.

Theil EC, Chen H, Miranda C, Janser H, Elsenhans B, Núñez MT, Pizarro F, Schümann K (2012): Absorption of iron from ferritin is independent of heme iron and ferrous salts in women and rat intestinal segments. J Nutr. 2012 Mar;142(3):478-83. Epub 2012 Jan 18.

Vollset SE, Refsum H, Irgens LM, Emblem BM, Tverdal A, Gjessing HK, Monsen AL, Ueland PM (2000): Plasma total homocysteine, pregnancy complications, and adverse pregnancy outcomes: the Hordaland Homocysteine study. Am J Clin Nutr.; 71(4):962-8. Yajnik CS, Deshpande SS, Jackson AA, Refsum H, Rao S, Fisher DJ, Bhat DS, Naik SS, Coyaji KJ, Joglekar CV, Joshi N, Lubree HG, Deshpande VU, Rege SS, Fall CH (2008): Vitamin B12 and folate concentrations during pregnancy and insulin resistance in the offspring: the Pune Maternal Nutrition Study. Diabetologia.; 51(1):29-38. Epub 2007 Sep 13.

Zeisel SH (2006): The fetal origins of memory: the role of dietary choline in optimal brain development. J Pediatr.; 149(5 Suppl):S131-6.

 

bottom of page