Aluminium
Aluminium (glin) to metal wystÄ™pujÄ…cy m.in. w glebie, z której trafia do niektórych roÅ›lin, a później na nasz talerz. W niektórych pokarmach wystÄ™puje naturalnie w różnych iloÅ›ciach, ale do wielu trafia wraz z różnymi dodatkami lub podczas obróbki lub pakowania, np. w foliÄ™ aluminiowÄ… (BFR, 2017). Obecnie aluminium (glin) zdaje siÄ™ być coraz bardziej wszechobecne a jego nadmiar nie jest korzystny dla zdrowia.
Aluminium jest neurotoksyczne i może sprzyjać rozwojowi choroby Alzheimera
Aluminium ma szkodliwe dziaÅ‚anie na ukÅ‚ad nerwowy i podejrzewa siÄ™, że może powodować różne zaburzenia neurologiczne, np. chorobÄ™ Alzheimera lub Parkinsona. Chociaż dokÅ‚adne mechanizmy nie zostaÅ‚y jednoznacznie wyjaÅ›nione, wiele badaÅ„ wskazuje negatywny wpÅ‚yw aluminium, szczególnie w przypadku choroby Alzheimera (Inan-Eroglu i Ayaz, 2018). Stwierdzono, że samo aluminium nie jest aż tak szkodliwe, lecz wzmaga neurotoksyczne dziaÅ‚anie innych metali, w szczególnoÅ›ci rtÄ™ci.
Metale i choroba Parkinsona: mechanizmy i procesy biochemiczne.
Bjorklund G1, Stejskal V2, Urbina MA3, Dadar M4, Chirumbolo S5, Tama J6.7.
W mózgach osób z chorobÄ… Alzheimera znaleziono zaskakujÄ…co wysoki poziom ferrytyny. Ferrytyna wystÄ™puje jako czysta forma zwiÄ…zku żelaza. Uważa siÄ™, że gÅ‚ównym zadaniem ferrytyny jest ochrona organizmu przed nadmiarem toksycznych metali (De Sole i inni, 2013). Jednak badania wykazaÅ‚y, że w przypadku osób cierpiÄ…cych na chorobÄ™ Alzheimera aż 62% ferrytyny byÅ‚o zanieczyszczone aluminium. Aluminium wystÄ™powaÅ‚o w dużej części neuronów uszkodzonych rejonów mózgu pacjentów z chorobÄ… Alzheimera. Natomiast neurony niezniszczone przez chorobÄ™ byÅ‚y w dużej mierze wolne od glinu (Perl i Brody, 1980).
Jak można zmniejszyć spożycie aluminium?
Aluminium wystÄ™puje w naturze i jest praktycznie we wszystkich produktach spożywczych. Jednak nie należy spożywać go w nadmiarze. Należy unikać stosowania dezodorantów, Å›rodków zobojÄ™tniajÄ…cych kwas żoÅ‚Ä…dkowy (na zgagÄ™) z wodorotlenkiem glinu, naczyÅ„ aluminiowych. Aluminium jest metaloestrogenem (substancjÄ…, na którÄ… reagujÄ… komórki wrażliwe na dziaÅ‚anie estrogenu). Dlatego jest ono szczególnie niekorzystne pod postaciÄ… dezodorantu używanego w okolicy klatki piersiowej. Producenci dezodorantów starajÄ… siÄ™ już zaradzić temu problemowi.
Jednym z powszechnie stosowanych produktów spożywczych, który zawiera dużo aluminium, jest... herbata.
Aluminium w zielonej herbacie, czarnej herbacie i matcha
Szczególnie wysokÄ… zawartość aluminium majÄ… roÅ›liny liÅ›ciaste (np. szpinak), różne wypieki (precle), kakao i herbata (EFS, 2008; BfR, 2014). Szpinak zawiera ok. 8 mg glinu na kg (8 ppm) (BfR 2014). Zeolit (glinokrzemian) i klinoptylolit (mineraÅ‚ z grupy zeolitów), stosowane coraz częściej w celu wspomagania zdrowia, zawiera do 30 000 ppm.
Osoba dorosła tygodniowo spożywa średnio 0,2-1,5 mg glinu na kilogram masy ciała (BfR, 2017).
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) określona dopuszczalną tygodniową ilość aluminium z pokarmu na 1 mg na kilogram masy ciała (EFSA, 2018). Przy masie ciała 60 kg odpowiada to ok. 60 mg aluminium na tydzień. Jednakże rzeczywiste spożycie glinu z pożywienia jest często wyższe.
Zawartość aluminium w zielonej i czarnej herbacie
Suszone liÅ›cie herbaty majÄ… najwyższÄ… zawartość glinu ze wszystkich produktów spożywczych. RoÅ›lina ta pobiera dużo aluminium z geby. LiÅ›cie herbaty zawierajÄ… Å›rednio 1340 mg/kg (1340 ppm) glinu, ale bardzo dojrzaÅ‚e liÅ›cie mogÄ… osiÄ…gać do 8000 mg/kg (8000 ppm) (Street i inni, 2007, Xie, 2008). To tysiÄ…c razy wiÄ™cej niż w bogatym w aluminium szpinaku! Zarówno zielona jak i czarna herbata zawierajÄ… bardzo duże iloÅ›ci aluminium.
Zawartość glinu w naparach herbacianych jest znacznie niższa – Å›rednio ok. 3 mg/litr (3 ppm) (od 1 do 8 mg aluminium na litr herbaty (1-8 ppm)) (Straub i Ruge, 2009, Flaten, 2002). Niemniej jednak, wypijajÄ…c litr zielonej herbaty dziennie, można osiÄ…gnąć limit maksymalnego dziennego spożycia glinu. Ale herbata nie jest jedynym źródÅ‚em aluminium w pokarmach.
Matcha – doskonaÅ‚a herbata czy bogate źródÅ‚o glinu?
Matcha to bardzo ceniona szlachetna zielona herbata w proszku. Nie jest ona spożywana jako napar, lecz napój z mielonych liÅ›ci. Dlatego jedna filiżanka matcha (100 ml, przygotowana z 2 g matcha) może zawierać do 16 mg aluminium. Cztery maÅ‚e filiżanki Matcha wystarczÄ…, by przekroczyć tygodniowy limit aluminium!
Aluminium z herbaty łatwo się wchłania
Wbrew obiegowej opinii, aluminium z herbaty bardzo Å‚atwo przenika do organizmu. Badania wykazaÅ‚y, że u osób, którym podawano do picia herbatÄ™, ilość aluminium w moczu znaczÄ…co wzrosÅ‚a (Flaten, 2002).
W doÅ›wiadczeniach na zwierzÄ™tach wykazano, że wchÅ‚anialność aluminium z herbaty wynosiÅ‚a Å›rednio 0,37%. To wiÄ™cej niż wspóÅ‚czynnik dla wody (0,3%) i innych pokarmów. Aluminium z herbaty zostaÅ‚o wchÅ‚aniane w podobnym tempie, jak w przypadku wody (Yokel i Florence, 2008).
Czy nadal warto pić zieloną lub czarną herbatę?
Jest to oczywiÅ›cie kwestia iloÅ›ci. Filiżanka zielonej lub czarnej herbaty od czasu do czasu nie zaszkodzi. Ale osoby pijÄ…ce ok. litra herbaty dziennie spożywajÄ… zbyt wiele aluminium. Ilość glinu w herbatach nie jest okreÅ›lana na opakowaniach. Odmiany o niskiej zawartoÅ›ci aluminium sÄ… rzadkie. Dlatego picie dużych iloÅ›ci herbat zawsze wiąże siÄ™ z ryzykiem. Trudno powiedzieć wiÄ™c, czy efekty zdrowotne picia zielonej herbaty nie sÄ… równoważone przez ryzyko zwiÄ…zane z wysokÄ… zawartość glinu. Szczególnie dotyczy to osób z zaburzeniami czynnoÅ›ci nerek – mogÄ… one mieć mniejszÄ… zdolność oczyszczania ciaÅ‚a z aluminium.
Jeśli chcesz mieć pewność, że picie herbaty nie będzie powodowało nadmiaru aluminium w organizmie, postaraj się znaleźć zieloną herbatę o niskiej zawartości glinu lub pij napary ziołowe, np.: pokrzywa, koper, rumianek lub melisa.
​
Na rynku sÄ… także herbaty z obniżonÄ… iloÅ›ciÄ… aluminium. JednÄ… z nich jest Herbata Chi, która ma o ponad 99% mniej aluminium.
Literatura:
​
· BfR (2017): Fragen und Antworten zu Aluminium in Lebensmitteln und verbrauchernahen Produkten. URL: https://www.bfr.bund.de/cm/343/fragen-und-antworten-zu-aluminium-in-lebensmitteln-und-verbrauchernahen-produkten.pdf (09.10.2018)
· De Sole P, et al. (2013): Possible relationship between Al/ferritin complex and Alzheimer’s disease. Clinical Biochemistry; 46: 89-93.
· EFSA (2008): EFSA-Beratung zur Sicherheit von Aluminium in Lebensmitteln. URL: https://www.efsa.europa.eu/de/press/news/080715 (09.10.2018)
· Flaten TP (2002): Aluminium in tea – concentrations, speciation and bioavailability. Coordination Chemistry Reviews; 228: 385-395
· Inan-Eroglu E, Ayaz A (2018): Is aluminum exposure a risk factor for neurological disorders? J Res Med Sci; 23:51.
· Lindtner O, Sommerfeld C, Gürtel R(2014): Wie viel Aluminium nehmen wir über Lebensmittel auf? 15. BfR-Forum Verbraucherschutz URL: https://mobil.bfr.bund.de/cm/343/wie-viel-aluminium-nehmen-wir-ueber-lebensmittel-auf.pdf (18.102018)
· Perl DP, Brody AR (1980): Alzheimer’s disease: X-ray spectrometric evidence of aluminum accumulation in neurofibrillary tangle-bearing neurons, Science; 208: 297–9.
· Straub I und Ruge W (2009): Aluminiumgehalte in Teeaufgüssen. Chemisches und Veterinäruntersuchungsamt Stuttgart. URL: http://www.ua-bw.de/pub/beitrag.asp?subid=2&ID=1221(09.10.2018)
· Xie Z, Chen Z, Sun W, Guo X, Yin B, Wang J (2008): Distribution of aluminum and fluoride in tea plant and soil of tea garden in Central and Southwest China. Chin. Geogr. Sci. 17: 376-382.
· Yokel RA, Florence RL (2008): Aluminum bioavailability from tea infusion. Food Chem Toxicol; 46(12): 3659-3663.
· Street R, Drábek O, Száková J, Mládková L (2007): Total content and speciation of aluminium in tea leaves and tea infusions. Food Chemistry; 104, 1662–1669