Aluminium

 

Aluminium (glin) to metal występujący m.in. w glebie, z której trafia do niektórych roślin, a później na nasz talerz. W niektórych pokarmach występuje naturalnie w różnych ilościach, ale do wielu trafia wraz z różnymi dodatkami lub podczas obróbki lub pakowania, np. w folię aluminiową (BFR, 2017). Obecnie aluminium (glin) zdaje się być coraz bardziej wszechobecne a jego nadmiar nie jest korzystny dla zdrowia.

 

Aluminium jest neurotoksyczne i może sprzyjać rozwojowi choroby Alzheimera

Aluminium ma szkodliwe działanie na układ nerwowy i podejrzewa się, że może powodować różne zaburzenia neurologiczne, np. chorobę Alzheimera lub Parkinsona. Chociaż dokładne mechanizmy nie zostały jednoznacznie wyjaśnione, wiele badań wskazuje negatywny wpływ aluminium, szczególnie w przypadku choroby Alzheimera (Inan-Eroglu i Ayaz, 2018). Stwierdzono, że samo aluminium nie jest aż tak szkodliwe, lecz wzmaga neurotoksyczne działanie innych metali, w szczególności rtęci.

 

Metale i choroba Parkinsona: mechanizmy i procesy biochemiczne.

Bjorklund G1, Stejskal V2, Urbina MA3, Dadar M4, Chirumbolo S5, Tama J6.7.

W mózgach osób z chorobą Alzheimera znaleziono zaskakująco wysoki poziom ferrytyny. Ferrytyna występuje jako czysta forma związku żelaza. Uważa się, że głównym zadaniem ferrytyny jest ochrona organizmu przed nadmiarem toksycznych metali (De Sole i inni, 2013). Jednak badania wykazały, że w przypadku osób cierpiących na chorobę Alzheimera aż 62% ferrytyny było zanieczyszczone aluminium. Aluminium występowało w dużej części neuronów uszkodzonych rejonów mózgu pacjentów z chorobą Alzheimera. Natomiast neurony niezniszczone przez chorobę były w dużej mierze wolne od glinu (Perl i Brody, 1980).

 

 

Jak można zmniejszyć spożycie aluminium?

Aluminium występuje w naturze i jest praktycznie we wszystkich produktach spożywczych. Jednak nie należy spożywać go w nadmiarze. Należy unikać stosowania dezodorantów, środków zobojętniających kwas żołądkowy (na zgagę) z wodorotlenkiem glinu, naczyń aluminiowych. Aluminium jest metaloestrogenem (substancją, na którą reagują komórki wrażliwe na działanie estrogenu). Dlatego jest ono szczególnie niekorzystne pod postacią dezodorantu używanego w okolicy klatki piersiowej. Producenci dezodorantów starają się już zaradzić temu problemowi.

 

Jednym z powszechnie stosowanych produktów spożywczych, który zawiera dużo aluminium, jest... herbata.

 

 

Aluminium w zielonej herbacie, czarnej herbacie i matcha

Szczególnie wysoką zawartość aluminium mają rośliny liściaste (np. szpinak), różne wypieki (precle), kakao i herbata (EFS, 2008; BfR, 2014). Szpinak zawiera ok. 8 mg glinu na kg (8 ppm) (BfR 2014). Zeolit (glinokrzemian) i klinoptylolit (minerał z grupy zeolitów), stosowane coraz częściej w celu wspomagania zdrowia, zawiera do 30 000 ppm.

 

Osoba dorosła tygodniowo spożywa średnio 0,2-1,5 mg glinu na kilogram masy ciała (BfR, 2017).
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) określona dopuszczalną tygodniową ilość aluminium z pokarmu na 1 mg na kilogram masy ciała (EFSA, 2018). Przy masie ciała 60 kg odpowiada to ok. 60 mg aluminium na tydzień. Jednakże rzeczywiste spożycie glinu z pożywienia jest często wyższe.

 

Zawartość aluminium w zielonej i czarnej herbacie

Suszone liście herbaty mają najwyższą zawartość glinu ze wszystkich produktów spożywczych. Roślina ta pobiera dużo aluminium z geby. Liście herbaty zawierają średnio 1340 mg/kg (1340 ppm) glinu, ale bardzo dojrzałe liście mogą osiągać do 8000 mg/kg (8000 ppm) (Street i inni, 2007, Xie, 2008). To tysiąc razy więcej niż w bogatym w aluminium szpinaku! Zarówno zielona jak i czarna herbata zawierają bardzo duże ilości aluminium.

Zawartość glinu w naparach herbacianych jest znacznie niższa – średnio ok. 3 mg/litr (3 ppm) (od 1 do 8 mg aluminium na litr herbaty (1-8 ppm)) (Straub i Ruge, 2009, Flaten, 2002). Niemniej jednak, wypijając litr zielonej herbaty dziennie, można osiągnąć limit maksymalnego dziennego spożycia glinu. Ale herbata nie jest jedynym źródłem aluminium w pokarmach.

 

 

Matcha – doskonała herbata czy bogate źródło glinu?

Matcha to bardzo ceniona szlachetna zielona herbata w proszku. Nie jest ona spożywana jako napar, lecz napój z mielonych liści. Dlatego jedna filiżanka matcha (100 ml, przygotowana z 2 g matcha) może zawierać do 16 mg aluminium. Cztery małe filiżanki Matcha wystarczą, by przekroczyć tygodniowy limit aluminium!

 

 

Aluminium z herbaty łatwo się wchłania

Wbrew obiegowej opinii, aluminium z herbaty bardzo łatwo przenika do organizmu. Badania wykazały, że u osób, którym podawano do picia herbatę, ilość aluminium w moczu znacząco wzrosła (Flaten, 2002).

W doświadczeniach na zwierzętach wykazano, że wchłanialność aluminium z herbaty wynosiła średnio 0,37%. To więcej niż współczynnik dla wody (0,3%) i innych pokarmów. Aluminium z herbaty zostało wchłaniane w podobnym tempie, jak w przypadku wody (Yokel i Florence, 2008).

 

 

Czy nadal warto pić zieloną lub czarną herbatę?

Jest to oczywiście kwestia ilości. Filiżanka zielonej lub czarnej herbaty od czasu do czasu nie zaszkodzi. Ale osoby pijące ok. litra herbaty dziennie spożywają zbyt wiele aluminium. Ilość glinu w herbatach nie jest określana na opakowaniach. Odmiany o niskiej zawartości aluminium są rzadkie. Dlatego picie dużych ilości herbat zawsze wiąże się z ryzykiem. Trudno powiedzieć więc, czy efekty zdrowotne picia zielonej herbaty nie są równoważone przez ryzyko związane z wysoką zawartość glinu. Szczególnie dotyczy to osób z zaburzeniami czynności nerek – mogą one mieć mniejszą zdolność oczyszczania ciała z aluminium.

Jeśli chcesz mieć pewność, że picie herbaty nie będzie powodowało nadmiaru aluminium w organizmie, postaraj się znaleźć zieloną herbatę o niskiej zawartości glinu lub pij napary ziołowe, np.: pokrzywa, koper, rumianek lub melisa.

​

Na rynku są także herbaty z obniżoną ilością aluminium. Jedną z nich jest Herbata Chi, która ma o ponad 99% mniej aluminium.

 

 

Literatura:

​

·         BfR (2017): Fragen und Antworten zu Aluminium in Lebensmitteln und verbrauchernahen Produkten. URL: https://www.bfr.bund.de/cm/343/fragen-und-antworten-zu-aluminium-in-lebensmitteln-und-verbrauchernahen-produkten.pdf (09.10.2018)

·         De Sole P, et al. (2013): Possible relationship between Al/ferritin complex and Alzheimer’s disease. Clinical Biochemistry; 46: 89-93.

·         EFSA (2008): EFSA-Beratung zur Sicherheit von Aluminium in Lebensmitteln. URL: https://www.efsa.europa.eu/de/press/news/080715 (09.10.2018)

·         Flaten TP (2002): Aluminium in tea – concentrations, speciation and bioavailability. Coordination Chemistry Reviews; 228: 385-395

·         Inan-Eroglu E, Ayaz A (2018): Is aluminum exposure a risk factor for neurological disorders? J Res Med Sci; 23:51.

·         Lindtner O, Sommerfeld C, Gürtel R(2014): Wie viel Aluminium nehmen wir über Lebensmittel auf? 15. BfR-Forum Verbraucherschutz URL: https://mobil.bfr.bund.de/cm/343/wie-viel-aluminium-nehmen-wir-ueber-lebensmittel-auf.pdf (18.102018)

·         Perl DP, Brody AR (1980): Alzheimer’s disease: X-ray spectrometric evidence of aluminum accumulation in neurofibrillary tangle-bearing neurons, Science; 208: 297–9.

·         Straub I und Ruge W (2009): Aluminiumgehalte in Teeaufgüssen. Chemisches und Veterinäruntersuchungsamt Stuttgart. URL: http://www.ua-bw.de/pub/beitrag.asp?subid=2&ID=1221(09.10.2018)

·         Xie Z, Chen Z, Sun W, Guo X, Yin B, Wang J (2008): Distribution of aluminum and fluoride in tea plant and soil of tea garden in Central and Southwest China. Chin. Geogr. Sci. 17: 376-382.

·         Yokel RA, Florence RL (2008): Aluminum bioavailability from tea infusion. Food Chem Toxicol; 46(12): 3659-3663.

·         Street R, Drábek O, Száková J, Mládková L (2007):  Total content and speciation of aluminium in tea leaves and tea infusions. Food Chemistry; 104, 1662–1669