Co to jest zakwaszenie?
Nasze ciało nieustannie stara się utrzymać równowagę kwasowo-zasadową. Krew, limfa czy płyn mózgowo-rdzeniowy muszą mieć ściśle określony odczyn pH. Od czasów Hipokratesa, pokolenia naturopatów i lekarzy uważały, że przewlekłe zakwaszenie jest przyczyną wielu chorób. Związek pomiędzy zakwaszeniem metabolicznym i wieloma chorobami przewlekłymi potwierdzają współczesne badania naukowe.
Zakwaszenie jest to stan zaburzonej równowagi kwasowo-zasadowej organizmu. Powstaje najczęściej wskutek niedoborów substancji zasadowych potrzebnych organizmowi do neutralizacji kwasów. Niedobór taki może być wynikiem niewłaściwej diety, niezdrowego stylu życia lub różnych stanów chorobowych.
Głównymi źródłami kwasów są: stres, nadmierna praca fizyczna lub umysłowa (także intensywne uprawianie sportu), dieta bogata w mięso, wędliny, ryby, jajka, sery, cukier i słodycze, napoje słodzone, produkty z białej mąki, kawa, alkohol, a także nikotyna.
Aktualne badania naukowe wskazują wyraźnie, że nasz metabolizm nie jest przystosowany do nowoczesnego sposobu odżywiania i trybu życia, dlatego zakwaszenie jest bardzo powszechne.
Organizm posiada wszechstronne systemy buforowe i drogi wydalania, które umożliwiają neutralizację kwasów metabolicznych i ich usuwanie: wątroba rozkłada kwasy metaboliczne, płuca usuwają kwasy lotne (dwutlenek węgla), nerki wydalają kwasy (fosforowy, siarkowy i solny) w stanie stałym w postaci jonów fosforanowych, siarczanowych oraz chlorkowych.
Łagodna forma kwasicy, wynikająca z nieprawidłowego odżywiania lub stylu życia, nie daje bardzo widocznych lub ostrych objawów i nie zostaje z reguły zauważona. Stan taki może trwać przez całe dziesięciolecia. W języku potocznym taka przewlekła łagodna kwasica określana jest jako „zakwaszenie” organizmu. Trwałe obciążenie organizmu kwasami doprowadza nasze systemy buforowe do granic możliwości – dochodzi do utajonej kwasicy metabolicznej.
Zaburzona równowaga kwasowo-zasadowa sprzyja powstawaniu chorób przewlekłych. Kwasy atakują kości, tkankę łączną i komórki ciała, powodując bóle i różne inne dolegliwości. Naruszona równowaga kwasowo-zasadowa jest ściśle związana z zaburzeniami w gospodarce mineralnej organizmu. Kwasy stałe mają silne działanie i są bardzo agresywne. Muszą być związane i unieszkodliwione przez substancje działające zasadowo: potas, sód, magnez i wapń. Każda ich nadwyżka musi zostać usunięta.
Więcej kwasów, które muszą zostać zneutralizowane, powstaje również przy cukrzycy, dietach i kuracjach opartych na poście. Są to kwaśne ciała ketonowe wytwarzane z powodu zmienionego metabolizmu. To właśnie kwasica ketonowa jest najczęstszym rodzajem zakwaszenia organizmu spowodowanym przez metabolizm. Ciała ketonowe i kwasy metaboliczne powodują charakterystyczne złe samopoczucie, typowe nie tylko dla cukrzyków ale także przy dietach wysokobiałkowych oraz postach.
W wielu przypadkach także niektóre lekarstwa pozbawiają minerałów kluczowych dla równowagi kwasowo-zasadowej. Przykładem mogą być środki moczopędne, takie jak tiazydy i diuretyki pętlowe, które prowadzą do utraty potasu oraz magnezu. Dlatego, zwłaszcza osoby przyjmujące dużo różnych leków, powinny zapytać lekarza o ich wpływ na balans kwasowo-zasadowy i zwrócić uwagę na odpowiednie dostarczenie organizmowi minerałów zasadowych i cytrynianów.
Objawy zakwaszenia
Równowaga kwasowo-zasadowa określa warunki, w których odbywają się procesy metaboliczne i fizjologiczne. W bardzo wielu przypadkach samo jej przywrócenie powoduje usunięcie przyczyn i objawów wielu zaburzeń i chorób.
Zakwaszenie to niedobór substancji (minerałów) działających zasadowo. Te zaś biorą udział w wielu procesach fizjologicznych naszego ciała. Dlatego objawy zakwaszenia mogą być bardzo różne.
Oto kilka z podstawowych objawów przewlekłego zakwaszenia:
-
chroniczne zmęczenie, rozdrażnienie, napięcie,
-
zgaga, dolegliwości żołądkowo-jelitowe,
-
słabe, cienkie lub wypadające włosy, łamliwe paznokcie,
-
częste zakwasy,
-
nawracająca próchnica zębów,
-
bóle kości lub osteoporoza,
-
bóle mięśniowe lub stawowe,
-
reumatyzm albo chroniczne stany bólowe
-
częste bóle głowy lub napady migreny,
-
cukrzyca,
-
kamienie nerkowe lub podagra,
-
dolegliwości związane z okresem menopauzy / andropauzy lub
-
zespół napięcia przedmiesiączkowego,
-
zaburzenia rytmu serca albo nadciśnienie tętnicze.
Ciągłe poczucie wyczerpania
Czy doświadczasz niekiedy poczucia zmęczenia i wyczerpania w ciągu dnia a później rozdrażnienia i bezsenności w nocy bez wyraźnego powodu? Świadczy to o nierównowadze w układzie nerwowym. Nerwy są bardzo wrażliwe na zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej. Kwasy sprawiają, że nerwy są mniej odporne na stres i ból. Jednym z objawów nadmiernej aktywności układu nerwowego jest tętno spoczynkowe ok. 80 uderzeń na minutę. W takim stanie ciało jest w ciągłym stanie poburzenia, co powoduje chroniczne zmęczenie.
Włosy, skóra, paznokcie – wskaźniki zdrowia
Przewlekłe zakwaszenie ma na początku formę postępującej demineralizacji włosów, paznokci oraz zębów. Równowaga kwasowo-zasadowa jest niezbędna dla prawidłowej mineralizacji organizmu.
Do syntezy keratyny i kolagenu (składników tkanki łącznej), z których składają się włosy, skóra czy paznokcie, potrzebny jest cynk. Wspomaga on także prawidłową syntezę DNA i podziały komórkowe, co jest szczególnie ważne w przypadku skóry. Dobry produkt zasadowy powinien zawierać cynk.
Tkanka łączna
W przypadku okresów nadmiernego obciążenia organizmu kwasami, tkanka łączna jest odpowiednim miejscem do ich przechowywania. Jeżeli później organizm nie jest obciążony kwasami i ma odpowiednią ilość buforów zasadowych, może usunąć kwasy zmagazynowane w tkance łącznej. Jednakże, jeśli zakwaszenie jest długoterminowe, tkanka łączna staje się miejscem ciągłego wyrzucania kwasów powstających z przemiany materii.
Szczególnie w przypadku kobiet, tkanka łączna pęcznieje ponieważ stara się zneutralizować działanie prozapalnych kwaśnych odpadów metabolicznych poprzez „rozcieńczanie” ich wodą. Objawia się to powstawaniem cellulitu, fibromialgii, dolegliwości bólowych, zwapnień i ograniczeń w funkcjonowaniu różnych tkanek ciała.
Utrata masy kości i mięśni
Przy niedoborze substancji buforowych, do neutralizacji wolnych kwasów zużywany jest wapń oraz magnez, pobierane z tkanki kostnej. Nadmiar kwasów w mięśniach prowadzi do degradacji białek. Długofalowym skutkiem jest utrata masy mięśniowej. Szczególnie dotyka to osób starszych. Połączenie osłabienia mięśni i kości w wieku starszym osłabia siłę mięśniową, ogranicza sprawność ruchową i zwiększa ryzyko złamań.
W celu przeciwdziałania utracie kości i mięśni bardzo dobrym jest spożywanie odpowiedniej ilości wapnia oraz magnezu. Bardzo ważne jest dodatkowe przyjmowanie potasu (usprawnienie pracy pompy sodowo-potasowej). W warzywach i owocach minerały zasadowe ukryte są w organicznych cytrynianach. Ich działanie odkwaszające w metabolizmie komórkowym ma dodatkowy pozytywny wpływ na kości i mięśnie.
Liczne badania naukowe wykazały, że żywność roślinna z wysoką zawartością związków działających zasadowo ma pozytywny wpływ na gęstość kości. Ponadto zdrowie kości można zwiększyć przez spożywanie proszku zasadowego opartego na cytrynianach. Cytryniany są wchłaniane i metabolizowane przez organizm znacznie lepiej niż węglany. W produkcie zasadowym substancje organiczne zawierające wapń, magnez i potas powinny być w odpowiednich proporcjach.
Badania przeprowadzone przez rok na 161. kobietach w okresie pomenopauzalnym z osłabieniem kości, wykazało że podawanie im działającego przeciw kwasom cytrynianu potasu (1,2 g potasu dziennie) zwiększyło u nich gęstość mineralną kości i znacznie polepszyło ich strukturę. W innych badaniach klinicznych wykazano, że cytrynian potasu zapobiega utracie wapnia z kości i wydalania go przez nerki. Cytrynian potasu może więc przeciwdziałać osteoporozie. Dalsze badania wykazały, że utracie masy mięśniowej można zapobiegać za pomocą zasadowych związków potasu.
Związki takie powinny być łączone z kwasem mlekowym, błonnikiem i witaminą D (zwiększenie przyswajania minerałów w jelicie).
Przewlekłe bóle i stany zapalne
Kwasy drażnią zakończenia nerwowe odpowiedzialne za odczuwanie bólu. Im więcej kwasów w organizmie, tym silniej odczuwamy ból. Każdy doświadczył zakwasów w mięśniach i bólu, jaki im towarzyszył – niekiedy uniemożliwiał on nawet poruszanie. Osoby z zakwaszeniem znacznie mocniej odczuwają dolegliwości bólowe, szczególnie te, które towarzyszą chorobom ze stanami zapalnymi (np. bóle reumatyczne), gdyż stan zapalny sam w sobie powoduje wytwarzanie kwasów i ból. Samo odkwaszenie organizmu może znacząco obniżyć odczuwanie bólu.
Jeżeli niezneutralizowane kwasy zalegają w organizmie, w szczególności w tkance łącznej, sprzyjają stanom zapalnym i potęgują dolegliwości bólowe. W takim przypadku zakwaszenie i stany zapalne tworzą błędne koło, ponieważ proces zapalny sam w sobie prowadzi do tworzenia nowych kwasów. Sprzyja temu dodatkowo gorszy przepływ krwi w miejscu stanu zapalnego.
Kwasy w tkance łącznej są szczególnie odczuwalne przy leczeniu chorób układu mięśniowo-szkieletowego. Działają one bezpośrednio na receptory bólu. Bóle przewlekłe, jak przy reumatyzmie, bóle pleców czy stawów są często związane z zakwaszeniem miejscowym. Widać to dobrze w przypadku dny moczanowej: skupiska kwasu moczowego prowadzą do „kaskady” stanów zapalnych i bólów.
W przypadku pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów, maź stawowa jest bardziej kwasowa niż u zdrowych osobników. Zakwaszenie zwiększa zużycie chrząstki stawowej, co napędza procesy deformacji i kolejnych stanów zapalnych.
Kwasy zmagazynowane w organizmie mogą niekorzystnie oddziaływać na nerwy, ścięgna, mięśnie i stawy. Objawy te są szczególnie odczuwalne w wieku starszym, kiedy to spada wydolność nerek i zdolność wydalania kwasów. Wiele osób traktuje takie objawy zakwaszenia jako naturalny proces starzenia.
Odkwaszenie przynosi ulgę w bólu
Odkwaszenie organizmu może przynieść znaczną ulgę w przewlekłych stanach bólowych, takich jak: reumatyzm, zapalenia stawów, bóle pleców, fibromialgia czy bóle głowy.
Badania kliniczne dowiodły, że odstawienie produktów zwierzęcych i zastosowanie diety opartej na pokarmie roślinnym bardzo zmniejszało objawy chorób reumatycznych i fibromialgii. Taki sposób odżywiania zmniejsza ból, sztywność stawów oraz poprawia jakość snu u chorych na fibromialgię. Przy reumatoidalnym zapaleniu stawów dieta roślinna powodowała między innymi zmniejszenie ilości zaatakowanych stawów, zmniejszenie dolegliwości bólowych i sztywności porannej.
Warzywa i owoce zawierają organiczne cytryniany potasu, wapnia i magnezu (te dwa ostatnie w stosunku 3:2). Ponieważ związki te mają działanie zasadowe i neutralizują kwasy, mogą zmniejszać ból i poprawić mobilność u wielu pacjentów.
Badania wykazują, że efekt taki występuje już nawet przy suplementowaniu diety cytrynianami. Dla niektórych osób zmiana diety jest zbyt dużym wyzwaniem, lecz mogą one uwolnić się od dolegliwości bólowych tylko poprzez suplementację cytrynianami organicznymi. Te ważne związki mineralne są polecane przy zakwaszeniu ze względu na dobrą przyswajalność i skuteczność.
Przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej jest konieczne dla oczyszczenia i regeneracji tkanki łącznej oraz zmniejszenia dolegliwości bólowych.
Wpływ na psychikę
Jednym z czynników silnie zakwaszających jest stres. Dzieje się tak poprzez skomplikowane mechanizmy działania kortyzolu – hormonu stresu.
Kwasy drażnią zakończenia nerwowe odpowiedzialne za ból – obniżają próg odczuwania bólu nie tylko fizycznego. Dotyczy to także naszej psychiki. Niedobór składników zasadowych, w szczególności magnezu, sprawia, że nasza psychika staje się mniej odporna i bardziej podatna na stres oraz bardziej odczuwamy wszelkie negatywne bodźce. Spada nasza odporność psychiczna.
Długotrwałe zakwaszenie może sprawić, że ucieka nam spora część naszej pogody ducha a ciągłe mniejsze lub większe napięcie psychiczne staje się normą. Mogą się także wytwarzać niekorzystne wzorce zachowań, które sprawiają, że zaczynają nam towarzyszyć obawy, nawet poczucie lęku.
Odpowiednia ilość czasu na sen, odpoczynek, hobby, obcowanie z naturą lub przyjaciółmi znacząco obniża poziom stresu. Niekiedy potrzebne jest także nauczenie się innych sposobów reagowania na sytuacje stresowe, a czasem dokładne przyjrzenie się, czy źródła naszych zmartwień i stresów nie wynikają z błędnego pojęcia, co w życiu jest naprawdę ważne.
Zgaga
Większość osób, by szybko „zaleczyć” zgagę, sięga po domowe środki, takie jak soda oczyszczona. Jednak na dłuższą metę to jeszcze pogarsza problem – uszkadza bowiem błonę śluzową żołądka. Blokery wydzielania kwasów, stosowane w wielu lekach, takie jak omeprazol i inne inhibitory pomp kwasowych, są bezpieczne na krótszą metę, ale dłużej stosowane wywołują wiele skutków ubocznych. Przy dłuższym używaniu prowadzą do powstawania niedoborów magnezu, wapnia i potasu, co narusza równowagę kwasowo-zasadową.
W większości przypadków, długofalowo, zgadze przeciwdziałają najlepiej posiłki złożone z pokarmów zasadotwórczych. Pomocne są też środki zasadowe zawierające cytryniany, ponieważ uzupełniają one rezerwy buforowe ale nie wchodzą w reakcje z kwasem żołądkowym – nie neutralizują go tak, jak to robi soda oczyszczona.
Zaparcia
Prawidłowa ilość potasu i magnezu jest również niezmiernie ważna dla czynności ruchowej jelit (perystaltyka). Ich niedostateczna ilość sprawia, że jelita nie przesuwają należycie treści pokarmowej i może to powodować chroniczne zaparcia.
Osłabienie nerek, kamienie
Nerki, po wątrobie, są najważniejszym narządem wydalającym kwasy. Większość ludzi traci podczas życia ponad połowę wydolności nerek, gdyż są one latami osłabiane przez kwasy i inne toksyny metaboliczne. Zakwaszenie prowadzi do odmineralizowania w komórkach nerek (braki cytrynianów) i pozwala na tworzenie się kamieni nerkowych. Przy osłabieniu czynności nerek, kwasy nie są usuwane w wystarczającym stopniu, co powoduje efekt błędnego koła. By chronić nerki należy pić napoje działające zasadowo (niesłodzone soki, proszek zasadowy z cytrynianami, np. pH balans).
Minerały zasadowe u kobiet
Stężenie wapnia i magnezu we krwi mają wpływ na żeńskie hormony płciowe. Przed menopauzą (po 40 roku życia) w surowicy krwi zaczyna maleć poziom magnezu i progesteronu. Wartości wapnia w surowicy zmieniają się dopiero po okresie menopauzy wraz ze spadkiem produkcji estrogenów.
Im niższa jest zawartość magnezu we krwi lub wyższy stosunek wapnia do magnezu, tym wyraźniejsze są objawy menopauzy.
Obniżone poziomy składników mineralnych we krwi są związane z utratą masy kości (osteoporoza) po menopauzie. Dlatego szczególnie ważnym dla kobiet jest dbanie o podaż minerałów zasadowych.
Wystarczająca podaż odpowiednich składników mineralnych (magnezu przed menopauzą, po menopauzie dodatkowo wapnia i cytrynianu potasu), staje się wraz z wiekiem coraz bardziej ważna, gdyż można skompensować z powodu zmian hormonalnych.
Wysokie ciśnienie krwi
Wysokie ciśnienie krwi i jego konsekwencje są obecnie główną przyczyną śmierci. Uważane jest za jedno z głównych czynników ryzyka zawału serca i udaru mózgu. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) potwierdził, że dieta bogata w potas i uboga w sód jest kluczowa dla normalizacji ciśnienia tętniczego.
Szczególną uwagę na odpowiednie spożycie potasu należy zwrócić przyjmując środki moczopędne. Jednakże, powszechnie stosowany chlorek potasu może wyrównać poziom potasu we krwi, lecz prawie nie ma wpływu na obniżenie poziomu kwasów i podwyższenie poziomu potasu w komórkach. Przyjmowanie suplementów z zasadowymi związkami potasu, takich jak cytrynian potasu i ograniczenie spożywanego sodu może przyczynić się do normalizacji ciśnienia krwi.
Serce
Jeżeli spojrzymy na listę podstawowych czynników zakwaszających organizm i powodujących przewlekłą kwasicę: dieta kwasotwórcza, brak aktywności fizycznej, otyłość, alkohol, nikotyna, lęki, stres, niepokój i gniew, szybko zauważymy, że są także główne przyczyny ryzyka chorób serca i układu krążenia.
Serce to szczególny mięsień. Podczas gdy inne mięśnie mogą mieć długie przerwy w pracy, ten jest aktywny cały czas i dlatego powstaje w nim wiele kwasów (dwutlenek węgla, kwasy powstające w procesach spalania komórkowego), które muszą być szybko usuwane. Jeżeli organizm jest bardzo zakwaszony, może to mieć zły wpływ na serce.
Osoby zagrożone zawałem lub już po nim powinny jak najszybciej zmienić dietę na zasadową oraz styl życia na zdrowszy (więcej w broszurach: Balans Kwasowo-zasadowy oraz Kuracja Witalna Dr. Jacob'a).
Zaburzenia rytmu serca
Nadmierna ilość kwasów może zaburzać przewodnictwo oraz rytm serca poprzez zakłócanie równowagi elektrolitowej (potas, sód, wapń, magnez). Kwasica metaboliczna jest najważniejszym czynnikiem ryzyka rozwoju migotania komór. Ponadto, zgodnie z badaniami japońskimi, pacjenci z wcześniej stwierdzoną kwasicą metaboliczną mają trzykrotnie wyższe ryzyko zgonu na zawał serca.
Zaburzenia krążenia
Lokalna kwasica może być wywołana niedostatecznym dopływem krwi. Nawet średnie spożycie alkoholu może spowodować lokalne zagęszczenie i utrudniony przepływ krwi.
Zakwaszenie prowadzi do „usztywnienia” krwinek czerwonych (erytrocytów). Objaw taki sprawia, że są one mniej elastyczne i bardziej skłonne do utykania w naczyniach włosowatych (najdrobniejsze naczynia krwionośne) – patrz rysunek. To sprawia, że do tkanek dociera mniej tlenu i usuwanych jest mniej kwasów. Krew zastała w naczyniach włosowatych zakwasza się w coraz większym stopniu, co jeszcze zwiększa sztywność erytrocytów i niedobór tlenu.
Kwasica i zaburzenia krążenia mogą napędzać się wzajemnie tworząc efekt błędnego koła. Brak odpowiedniego przepływu krwi powoduje uszkodzenia lub zniszczenie tkanek, zwłaszcza w narządach z bardzo intensywnym metabolizmem jak mózg czy serce.
A – utknięcie zesztywniałych erytrocytów
B – prawidłowy przepływ elastycznych erytrocytów
Ciąg dalszy w znajdziesz w Czytelni
lub w broszurce Balans kwasowo-zasadowy